(Περίληψη εισήγησης του αείμν. Καθηγ. Παν/μίου Αλεξ. Ν. Τσιριντάνη)
Παρουσίαση περίληψης από Αλεξ. Χ. Φράγκο
Για την διαμόρφωση του άρτιου, του σωστού ανθρώπου, χρειάζεται η μελέτη του ανθρώπου σε βάθος. Συνήθως κριτήρια για την διάκριση των ανθρώπων είναι η φυλή, η γλώσσα, η θρησκεία, το χρώμα κτλ.
Υπάρχει όμως και μια άλλη διάκριση των ανθρώπων που δεν έχει προσεχθεί και τη διάκριση αυτή πρέπει να την προσέξει ειδικότερα η νέα γενεά, η νεολαία μας.
Είναι η διάκριση των ανθρώπων σε ανθρώπους του «εγώ» και σε ανθρώπους του «υπερ-εγώ».
Ο άνθρωπος του «εγώ» ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του. Γη και Ουρανό τα βλέπει με μοναδικό κριτήριο την σκοπιμότητα για τον εαυτό του, για το «εγώ» του. Και τον Ουρανό τον ατενίζει σαν να είναι υπηρέτης του «εγώ» του.
Υπάρχει όμως – ευτυχώς – και ο άλλος ανθρώπινος τύπος, διαμετρικά αντίθετος, ο άνθρωπος του «υπερ-εγώ». Είναι ο άνθρωπος που θεωρεί ότι το «εγώ»του δεν είναι το παν, αλλά το τοποθετεί στην ιεραρχία των αξιών που είναι και ανώτερες από το «εγώ» και είναι αποφασισμένος να θυσιασθεί, αν χρειασθεί, γι΄αυτές. Είναι ο άνθρωπος που θέλει τον εαυτό του να εξυπηρετεί τους συνανθρώπους του. Είναι ο άνθρωπος που ανησυχεί για τους άλλους, για το σύνολο. Είναι ο άνθρωπος που θέλει την προκοπή και ανύψωση του συνόλου. Οι συγκινήσεις του είναι με το τι συμβαίνει στο σύνολο. Έχει έναν σκοπό στη ζωή του τελείως διαφορετικό από το ατομικό του συμφέρον, ένα σκοπό για το καλό του συνόλου, και χάριν αυτού του σκοπού, είναι έτοιμος, αν χρειαστεί, να θυσιάσει το ατομικό του «εγώ»!
Δεν είναι εύκολο να διακρίνει κανείς τους ανθρώπους σε ποιόν από τους δυο τύπους που αναφέραμε ανήκουν. Βοήθημα για τη διάκριση αυτή είναι οι συγκινήσεις του. Για ποια θέματα θυμώνει, για ποια πράγματα και γεγονότα, που αφορούν τους άλλους, το σύνολο, χαίρεται ή αγανακτεί ή μόνο για ό,τι αφορά τον ίδιο τον εαυτό του. Και είναι από το άλλο μέρος ψύχραιμος για όσα λυπηρά συμβαίνουν στους άλλους. Ο πρώτος είναι ο άνθρωπος του «υπέρ εγώ». Ο δεύτερος είναι ο άνθρωπος του «εγώ».
Ο άνθρωπος του «εγώ» θυμώνει όταν θίγονται τα συμφέροντά του. Ο άνθρωπος του «υπέρ εγώ» αγανακτεί για γεγονότα κακά που αφορούν τους άλλους, το σύνολο.
Πεποίθησή μας είναι ότι δεν υπάρχει άσκοπη ηθική προσταγή για κείνο που πρέπει να γίνει. Αυτή η ηθική προσταγή απευθύνεται στη συνείδηση του ανθρώπου. Και όταν ακόμη η ηθική αυτή προσταγή είναι προσταγή θυσίας, η θυσία αυτή οδηγεί στην καρποφορία. Είναι, δηλαδή, θυσία χάριν του ανθρώπου ή χάριν των συνανθρώπων του.
Πρέπει όμως να γίνεται και μια άλλη διάκριση. Η διάκριση αυτή αφορά το ανιδιοτελές εγώ. Όπως ήταν παλιά ο τύπος του Pater familias που ήθελε να τον ακούνε όλοι, ενώ δεν σκεπτόταν το δικό του καλό και το δικό του συμφέρον.
Και μια σύνοψη για τα παραπάνω:
Δυο μόνο τύποι ανθρώπων υπάρχουν, ο άνθρωπος του «εγώ» και ο άνθρωπος του «υπέρ εγώ». Όσοι είσθε εργάτες του καλού σεβασθείτε τον δεύτερο με τις πλάνες του ίσως, αλλά μακρυά από τον πρώτο, που επιμένει στο εγώ του. Δεν τον ωφελεί, δεν τον παιδαγωγεί τίποτα. Μη καταπιασθείτε με καμιά ευγενική προσπάθεια αν δεν έχετε ξεκαθαρίσει το έδαφος από τον τύπο αυτό του «εγώ», όσες ικανότητες και γνώσεις και προτερήματα και αν επιδεικνύει.
Ο άνθρωπος του «εγώ» είναι κάτι που πρέπει να υπερνικηθεί.
Αλλιώτικα… αφήσατε κάθε ελπίδα!
(Βλ. «Ο ανθρωπισμός» , τόμος Β΄, σελ. 108 επ. «Εκδόσεις Συζήτησις»).
Σχόλια Α.Χ. Φράγκου:
Αυτά πρέπει να έχουν υπ΄όψη τους οι νέοι και οι νέες μας για το καλό το δικό τους, των συνεργατών τους, του μέλλοντός τους, αν θέλουν το μέλλον τους να είναι μέλλον ελπίδας γι΄αυτούς και το Έθνος μας!
