(Του αείμν. σοφού Καθηγητή του Παν/μίου Αθηνών Αλεξάνδρου Ν. Τσιριντάνη)
Παρουσίαση από Α.Χ. Φράγκο
Η προσπάθεια για την διαμόρφωση σωστού ανθρώπου που ζητάνε οι καιροί μας, έχει να επιλύσει ένα ακόμη πρόβλημα, να δώσει μία ακόμη μάχη. Πραγματικά, η προσπάθειά μας δεν μπορεί να μην αντιμετωπίσει και το θέμα που λέγεται π ο λ ι τ ι κ ή.
Η αντίληψη ότι η πολιτική, ως πολιτική, διαμορφώνει τον πολιτισμό, αποτελεί στο τέλος της αναλύσεως εκδήλωση της ιδέας ότι δήθεν το παν είναι κρατική επιβολή. Και εάν τέτοια αντίληψη επικρατήσει, σταματάει κάθε συζήτηση για πολιτισμό, αφού το παν πλέον εξαφανίζεται κάτω από τον οδοστρωτήρα της κρατικής εξουσίας ή την πάλη για την κατάληψη της εξουσίας αυτής. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι ο ανθρωπισμός που ζητάνε οι καιροί μας θα αγνοήσει την πολιτική, ή, αντίστροφα, ότι η πολιτική θα αγνοήσει τον ανθρωπισμό. Για την συνάντηση όμως του ανθρωπισμού με την πολιτική, σαν εμπόδιο προβάλλει μία βασική δυσκολία. Ο ανθρωπισμός έχει, όπως είδαμε, σαν θεμέλιό του την ελευθερία. Η πολιτική, αντίθετα, πεδίο της (πεδίο που κατέχει ή πεδίο που διεκδικεί) έχει τον κρατικό εξαναγκασμό. Να, λοιπόν, ότι προβάλλει και εδώ το γνωστό και προαιώνιο πρόβλημα του συνδυασμού της ελευθερίας αφ΄ενός, του κρατικού εξαναγκασμού αφ΄ετέρου.
Στο θέμα μας, η επιβαλλομένη γραμμή είναι η εξής: Η δημιουργία και η διάδοση του ανθρωπισμού, είναι θέμα της ελευθερίας, όχι του εξαναγκασμού. Αλλά η κρατική εξουσία και άρα η πολιτική, θα υφίσταται την επίδραση του ανθρωπισμού αυτού. Και η επίδραση αυτή δεν θα γίνεται ούτε προς τα δεξιά ούτε προς τα αριστερά. Θα γίνεται π ρ ο ς τ α ε π ά ν ω. Ούτε θα καταπαύσει τον πολιτικό ανταγωνισμό μία τέτοια ανθρωπιστική προσπάθεια ούτε θα αναμιχθεί σ΄αυτόν (θα ήταν καταγέλαστο και να σκεφθεί κανείς ένα «ανθρωπιστικό κόμμα»). Αλλά ένας γνήσιος ανθρωπισμός θα ανεβάσει, απλούστατα, το επίπεδο του αγωνιστικού στίβου στον οποίο διεξάγεται ο κομματικός ανταγωνισμός. Και η ώθηση για το ανέβασμα της πολιτικής δεν ημπορεί να προέρχεται από αυτή την πολιτική, από το πολιτικό κόμμα. Θα προέρχεται από τον πολίτη ο οποίος, όχι, βέβαια, μακρυά αλλά πάντως ανεξάρτητα από πολιτικό κόμμα, εμπνέει, ελέγχει, ανεβάζει την πολιτική ζωή της χώρας και μεταδίδει την πνευματική του δυναμικότητα και ανωτερότητα στην πολιτική αυτή ζωή. Και αυτό βέβαια ισχύει και για τον δημόσιο λειτουργό ή μάλλον προ παντός γι΄αυτόν.
Αυτή η επίδραση, όχι πια του κατ΄επάγγελμα πολιτικού αλλά του πολίτη, και αυτού σαν φορέα πνευματικής δύναμης, σαν προσωπικότητας που δεν ψηφίζει απλώς αλλά και ελέγχει και προ παντός ωθεί προς τα επάνω, αυτή η επίδραση είναι απαραίτητο συστατικό της πραγματικά δημοκρατικής πολιτικής ζωής μιάς χώρας. Και αποτελεί ακρωτηριασμό της δημοκρατίας το να την αφήνωμε να περπατάει με ένα μόνο πόδι, δηλαδή μόνο με την κρατική εξουσία και τον αγώνα για την κατάληψή της, και να την στερούμε από το άλλο πόδι, την επίδραση που ασκεί η θεία πνοή της ελεύθερης π ν ε υ μ α τ ι κ ή ς δημιουργίας που εκδηλώνεται όχι με εξαναγκασμό αλλά με έμπνευση.
Η έμπνευση αυτή πιά δεν είναι έργο του κρατικού εξαναγκασμού. Είναι έργο της ι δ ι ω τ ι κ ή ς π ρ ω τ ο β ο υ λ ί α ς που έχει ελεύθερη δράση. Και για να έχωμε δημοκρατία αληθινή και ανθρωπισμό ωλοκληρωμένο, απαραίτητη είναι η αξιοποίηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για να εξυψωθεί η πολιτική ζωή της χώρας και να ανεβεί στο πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο του γνήσιου ανθρωπισμού, που ζητάνε οι καιροί μας.
Λίγες λέξεις ακόμη για το θέμα της κ ο ι ν ω ν ι κ ή ς δ ι κ α ι ο σ ύ ν η ς. Η κοινωνική δικαιοσύνη είναι και της γης και του Ουρανού πρόσταγμα. Χωρίς την επιδίωξή της δεν είναι δυνατόν να νοηθεί γνήσιος ανθρωπισμός. Αλλ΄η επιδίωξη αυτή πρέπει να είναι ειλικρινής. Όχι για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας, αλλά για να είμαστε στ΄αλήθεια άνθρωποι.
Βέβαια, όπου απλώνεται η κοινωνική δικαιοσύνη φεύγει η επικίνδυνη απαθλίωση. Αυτό όμως είναι απλή συνέπεια, δεν είναι αφετηρία. Την αφετηρία θα αποτελεί η συναίσθηση ότι για να είμαστε στ΄αλήθεια άνθρωποι, δεν πρέπει να τρώμε ήσυχοι το ψωμί μας ούτε να κοιμώμαστε ήσυχοι εφ΄όσον δεν υπάρχει η κοινωνική δικαιοσύνη. Όχι ο φόβος του κομμουνισμού, αλλά η αλύγιστη προσταγή της συνείδησης θα είναι η δύναμη που θα κάνει ώστε όλοι, χωρίς καμμιά εξαίρεση, να αποδυθούνε στον ιερό, στον πραγματικά θείο αλλά και γνήσια ανθρώπινο και υγιέστατα ρεαλιστικό αγώνα, για να έρθει επί τέλους πάνω στη γη η κοινωνική δικαιοσύνη.
(βλ. και «Μπροστά στην κρίσιμη καμπή – Ένα μήνυμα», σελ. 4 επ. «Εκδόσεις Συζήτησις», - «Για ν΄ανοίξει ο δρόμος», Έκδοση Ινστιτούτο Ιατρικής Ψυχολογίας και Ψυχικής υγιεινής, σελ. 211).
