(Του αείμν. διαπρεπούς Καθηγ. της Νομικής του Παν/μίου Αθηνών Α.Ν. Τσιριντάνη)
Παρουσίαση από Αλ. Χ. Φράγκο
Χρέος ιερό αποτελεί ο εορτασμός της επετείου της Επανάστασης του 1821. Χρέος απέναντι σ΄εκείνους που θυσιάστηκαν και εμεγαλούργησαν για να είμαστε εμείς οι μεταγενέστεροι ένα έθνος ελεύθερο. Αλλά δεν είναι μόνο μια αναγνώριση χρέους. Αποτελεί και ικανοποίηση ζωτικής ψυχικής ανάγκης. Ο εορτασμός αποτελεί υπόμνηση. Και αυτό είναι ζωτικό. Γιατί, αλίμονό μας αν ξεχάσουμε, αν ξεχάσουμε τους αγώνες στους οποίους οφείλουμε την υπόστασή μας σήμερα.
Πληθώρα κοινωνιολογικών ερμηνειών δόθηκε στην εθνεγερσία του 1821. Παρ΄όλες αυτές τις ερμηνείες και συζητήσεις ένα είναι βέβαιο. Η ελευθερία από την τουρκική δεσποτεία δεν μας σερβιρίστηκε έτοιμη πάνω σε δίσκο. Είναι αποτέλεσμα αγώνα μακρόχρονου και θυσιών πραγματικά ανυπολόγιστων.
Και ήταν πολύπλευρος πραγματικά ο αγώνας αυτός. Όταν τον αναλογιζόμαστε, σκεπτόμαστε, βέβαια, κατά πρώτο λόγο, τον αγώνα κατά της πανίσχυρης ακόμη τότε οθωμανικής αυτοκρατορίας. Και, ακόμη, αναλογιζόμαστε την πάλη που είχε να κάνει το Έθνος των ραγιάδων εναντίον της Ιεράς Συμμαχίας, τριμερούς αρχικά και κατόπιν πενταρχίας των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, της οποίας ιδρυτής μεν ήταν ο Τσάρος Αλέξανδρος ο Α΄, κατευθύνων νους όμως ο απαίσιας μνήμης και φανατικός μισέλληνας Αυστριακός υπουργός των Εξωτερικών Μέττερνιχ. Αλλά το υποδουλωμένο Έθνος είχε και με άλλους να αγωνισθεί για ν΄αποκτήσει την ελευθερία του. Και με άλλους αντίπαλους έπρεπε να δοθεί ο αγώνας, σκληρός αγώνας, αγώνας χωρίς καμιάν ελπίδα θα έλεγε κανείς, ή μάλλον έλεγαν πολλοί.
Ο πρώτος αυτός ανταγωνιστής ήταν η λ ο γ ι κ ή. Η λογική έλεγε, και οι άνθρωποι που ακολουθούσαν την ψυχρή λογική έλεγαν, ότι μια επανάσταση κατά των Τούρκων δεν είχε καμμιάν ελπίδα να επιτύχει. Έπειτα μάλιστα από την τραγική αποτυχία της επανάστασης του 1768 επί Αικατερίνης της Μεγάλης της Ρωσίας, δεν έμενε καμιά ελπίδα. Έπειτα, δεν υπήρχε καμμιά προετοιμασία, κανένα σχέδιο, καμμιά οργάνωση. Και όμως, να που η επανάσταση εκείνη έγινε και να που μας ελευθέρωσε από τους Τούρκους. Παρά τη λογική; Όχι. Υπεράνω της λογικής. Για να δανεισθώ την έκφραση αρχαίου χριστιανού συγγραφέα, η εθνεγερσία δεν ήταν π α ρ ά λόγον, ήταν υ π έ ρ λόγον. Και το υποδουλωμένο Έθνος με τον αγώνα του εδίδαξε στην ανθρωπότητα τ ί ε ί ν α ι τ ο υ π έ ρ λ ο γ ο.
Δεύτερο. Ακόμη το Έθνος είχε να αγωνισθεί εναντίον της μόνωσής του. Ήταν κατάμονο. Το Έθνος είχε βέβαια στην Ευρώπη διάχυτες συμπάθειες των Φιλελλήνων. Αυτό είναι ζήτημα στοιχειώδους δικαιοσύνης να το αναγνωρίσουμε. Αλλά, στην αρχή ο φιλελληνισμός αυτός ήταν θεωρητικός και δεν αποτελούσε ενίσχυση στον αγώνα. Η εχθρική προς τον αγώνα Ιερά Συμμαχία επικρατούσε. Το Έθνος ήταν κατάμονο στον αγώνα. Δεν είχε καν αρχηγό. Η Φιλική Εταιρεία άφηνε να διαδίδεται ότι υπάρχει ένας μεγάλος και παντοδύναμος αρχηγός, αλλά, απλούστατα, τέτοιος αρχηγός δεν υπήρχε.
Και, τρίτο, ή μάλλον πρώτο. Η Επανάσταση είχε να αγωνισθεί και κατά των ανθρώπινων, πολύ ανθρώπινων α δ υ ν α μ ι ώ ν που εφώλιαζαν μέσα στο γένος μας. Ήδη η Φιλική Εταιρεία αναγκάσθηκε να σκοτώσει διακεκριμένο μέλος της, τον Νικόλαο Γαλάτη, που την επρόδιδε. Τι δε ετράβηξε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης με τις ανθρώπινες αυτές αδυναμίες, απλούστατα, δεν περιγράφεται. Ίσως ο αγώνας του αυτός ήταν σκληρότερος ακόμη και από τον αγώνα του κατά των Τούρκων. Από την άλλη μεριά διαβάστε τα «Απομνημονεύματα» του στρατηγού Μακρυγιάννη. Πολλά τα κυριολεκτικώς συναρπαστικά και εξόχως διδακτικά θα δείτε για το θέμα μας.
Και όμως, το Έθνος αγωνίσθηκε και ο αγώνας επικράτησε και η από την τουρκική κυριαρχία ελευθέρα Ελλάς έγινε πραγματικότητα. Ερμηνείες και για την επικράτηση της Επανάστασης του 1821 δίνονται πολλές, αλλά όλες αυτές οι ερμηνείες δεν αναιρούν το γεγονός, ότι το κύριο όπλο του Γένους στον αγώνα αυτόν υπήρξε η Π ί σ τ η του. Πίστη στην ελευθερία, πίστη στο δίκαιο του αγώνα, πίστη στον Θεό, του Οποίου τη βοήθεια το Γένος επικαλέσθηκε. Το τελευταίο τούτο οφείλει να αναγνωρίσει σήμερα και ο πιο μοντερνίζων άνθρωπος. Και ο άθεος, μπορεί μεν να είναι αυτός άθεος, αλλά δεν μπορεί να είναι άθεος για λογαριασμό του Κωνσταντίνου Κανάρη. Στην Αθήνα, στην οδόν Σουμελά είναι η εκκλησία την οποία έκτισε ο Κανάρης για να λατρεύει τον Θεό, αυτός και οι δικοί του.
Και αυτή η πίστη συνδέει τους αγωνιστές εκείνους με τους σημερινούς Έλληνες και ειδικότερα με τους σημερινούς νέους. Η κοινή Πίστη και ο κοινός καλός αγώνας. Γιατί, και ο σημερινός Έλληνας καλείται σήμερα στον καλόν αγώνα της Πίστεως.
Σ΄αυτό τον αγώνα μας καλεί η χορεία των ηρώων του 1821. Έπρεπε να εορτάσουμε, έπρεπε να θυμηθούμε, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε. Και αυτό είναι κυρίως η αποστολή των νέων. Αυτή η παράκληση προς τους νέους να συνεχίσουν τον αγώνα για το πνευματικό ανέβασμα του Έθνους, ήταν το κύκνειο άσμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη όταν μίλησε λίγο πριν απ΄το θάνατό του, προς τους μαθητές του Γυμνασίου στην Αθήνα. Εκεί ο αείμνηστος και δοξασμένος αρχιστράτηγος, ζήτησε από τα παιδιά να αφιερώσουν όλη τους τη ζωή, ώστε το Έθνος να ανεβεί ψηλότερα από εκέι όπου βρισκόταν την εποχή εκείνη.
Και εμείς αυτό το «πιο ψηλά» το χρειαζόμαστε και τώρα. Να συνεχίσουμε τον αγώνα για ν΄ανεβούμε πιο ψηλά. Όπως και τότε, έτσι και σήμερα, η παρότρυνση του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη έχει την ισχύ της. Πρέπει να αγωνιζόμαστε για να ανεβούμε πνευματικά όλο και πιο ψηλά, πολύ ψηλά, τόσο ψηλά όσο ψηλά την ονειρεύτηκαν την Ελλάδα μας οι αγωνιστές του 1821.
(Βλ. και «ΓΙΑ ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΙΑΤΑ», σελ. 87 επ. «Εκδόσεις Συζήτησις»)
