(Toυ αείμνηστου καθηγητή της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Α.Ν. ΤΣΙΡΙΝΤΑΝΗ)
Παρουσίαση για τους νέους από Αλ.Χ. Φράγκο
Το θέμα της προσευχής είναι τεράστιο. Μου φαίνεται, ότι πρέπει κάποτε να λυθεί μέσα μας το ζήτημα της προσευχής. Πόσο θα ήθελα όλοι οι πιστοί μια μέρα να πάρωμε μία απόφαση όπως εκείνη που λένε ότι πήρε ο Μπίσμαρκ και σημείωσε στο ημερολόγιό του, ότι «από σήμερα και πέρα δεν θα προσεύχωμαι». Είναι ωραίο πράγμα αυτό, γιατί κάθε συνέπεια είναι ωραίο πράγμα. Ώστε κάποτε να είμαστε σε θέση να πούμε ότι ήταν λάθος αυτή η απόφασή μας, όπως και ο Μπίσμαρκ το είπε. Και ο μεν «σιδηρούς καγκελάριος» κατέστρεψε τον εαυτό του όταν έπαψε να προσεύχεται. Αλλά νομίζω ότι για όλους μας, η εξήγηση του ότι δεν καρποφορούμε είναι ότι δεν προσευχόμαστε. Προσέξατε: Δεν έχω καθόλου την ιδέα ότι η προσευχή είναι πανάκεια. Όχι. Πιστεύω ότι και πολλοί προσευχόμενοι άνθρωποι απέτυχαν τη ζωή τους. Πολλοί προσευχόμενοι άνθρωποι έκαναν πράγματα που είναι πλήρης πλέον περιφρόνηση του θείου νόμου και καταγέλαστα! Αλλά και πολλοί άνθρωποι που ενοσηλεύθηκαν σε κλινικές, έχουν πεθάνει. Πολλοί άνθρωποι που έκαναν εγχείρηση πέθαναν από την εγχείρηση. Πολλοί άνθρωποι, που πήραν τα φάρμακα που τους έδωσε ο γιατρός, έπαθαν τούτο ή εκείνο. Δεν παύει, όμως, η προσευχή να είναι «conditio sine qua non», όρος άνευ του οποίου δεν ημπορεί να γίνει τίποτε. Δεν λέω, δηλαδή, ότι μόνο με την προσευχή ο άνθρωπος πετυχαίνει. Αλλά πιστεύω ότι ένας άνθρωπος που έχει προσανατολισθεί πνευματικά, εάν δεν προσεύχεται, είναι αδύνατον να μην είναι αποτυχημένος άνθρωπος. Είναι α δ ύ ν α τ ο ν! Όπως και ένας άνθρωπος, άμα δεν τρώει θα πεθάνει. Το οποίον, βέβαια, δεν σημαίνει, ότι άμα τρώει δεν θα πεθάνει. Είναι δυο έννοιες χωριστές: είναι αφ΄ενός η έννοια της «conditio sine qua nοn», δηλαδή, του «όρου άνευ του οποίου δεν υπάρχει», και αφ΄ετέρου η έννοια του ότι είναι πανάκεια. Λοιπόν, η προσευχή δεν είναι πανάκεια, εάν ο προσευχόμενος άνθρωπος δεν κάνει έργα αγάπης, εάν δεν καταρτίζει τον εαυτό του, εάν δεν προχωρεί. Αλλά είναι βέβαιο, ότι ο μη προσευχόμενος πνευματικός άνθρωπος αποτυγχάνει στη ζωή του.
Έχομε αναφέρει και άλλοτε για την βιολογική απόδειξη της θείας αλήθειας. Νομίζω ότι το βιολογικό normal για τον άνθρωπο είναι να προσεύχεται. Όπως και το να αναπνέει κανείς είναι απαραίτητο. Το οποίον, όμως, δεν σημαίνει ότι με μόνη την αναπνοή θα ζήσει. Αλλά αν δεν αναπνέει θα πεθάνει. Και το ν α προσεύχεται, είναι η αναπνοή του, η αναπνοή του πνεύματος.
Ο Κύριος, μολονότι Θεός, είχε ανάγκη της προσευχής. Θα προσθέσω, ότι ακριβώς γι΄αυτό. Γιατί η προσευχή είναι επικοινωνία ενσυνείδητη με τον ανώτερο κόσμο. Εμείς, λοιπόν, τώρα, εάν δεν έχωμε αυτή την επικοινωνία με τον ανώτερο κόσμο, μας μένει μόνο μία λύση: Να γίνωμε κατώτεροι και να πάψει οιαδήποτε δίψα μέσα μας για το ανώτερο. Αλλά η προσευχή αποτελεί για μας βιολογική ανάγκη. Η προσευχή για μας είναι ό,τι είναι η αναπνοή για τη ζωή μας. Και εάν, δηλαδή, υποθέσωμε ότι παίρνομε τώρα την απόφαση, να γίνωμε όπως οι άνθρωποι που δέν προσεύχονται, αμφιβάλλω πολύ αν εμείς μπορούμε να γίνωμε όπως αυτοί. Γιατί ο άνθρωπος που βλέπομε να περπατάει στο δρόμο και δεν προσεύχεται, δεν έχει απορρίψει τη προσευχή, αλλά αγνοεί τη προσευχή. Και είναι μεγάλη η διαφορά. Όπως λέμε για τους αρχαίους Έλληνες. Η Renaissance, η «Αναγέννησις», εγύρισε τα νώτα στον Χριστιανισμό επικαλούμενη τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς. Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, όμως, δεν εγύρισαν τα νώτα στον Χριστιανισμό, αλλά αγνοούσαν τον Χριστιανισμό. Και δεν είναι το ίδιο. Γιατί είναι άλλο πράγμα το ότι ο Πλάτων δεν λέει τίποτα για τον Χριστό και άλλο πράγμα είναι ότι ο Francis Bacon, ο Βάκων, δεν λέει τίποτε για τον Χριστό. Γιατί ο Πλάτων ήταν χριστιανός, όσο ήταν δυνατόν να είναι χριστιανός ένας που έζησε προ Χριστού. Ο Βάκων, όμως, δεν είναι χριστιανός. Από την εικόνα αυτή μπορούμε να καταλάβωμε καλλίτερα και τα περί προσευχής. Γι΄αυτό, φρονώ, ότι μπορούμε ως τελικό συμπέρασμα να πάρωμε το ότι η προσευχή θα μας δώσει και τα δυο, και την δύναμη να ζούμε και να εργαζώμαστε, αλλά και το ψυχικό ανέβασμα που θα μας κάνει ώστε να μη κηρύττωμε τους εαυτούς μας, αλλά να έχωμε επίγνωση ότι το έργο της αγάπης που κάνομε είναι με τη δύναμη του Θεού. Αυτό το μαθαίνομε κυρίως δια της προσευχής. Αλλά πρέπει να υπάρχει η τάση προς την ανώτερη προσευχή, η οποία δεν γίνεται «εμπορική» με την έννοια που έχει ο Πλάτων, αλλά γίνεται χάριν του ψυχικού ανεβάσματος και της επαφής με τον Θεό, χωρίς να αποκλείεται, βέβαια και η αντικειμενική ωφέλεια από αυτήν. Αλλά, κυρίως, το επιδιωκόμενο είναι αυτή η ίδια η επαφή με τον Θεό και με την βασιλεία του Θεού που είναι μέσα μας.
Και έπειτα, να ζούμε δια της προσευχής. Να προσέξωμε να έχωμε την προσευχή ως δύναμη. Ότι η προσευχή είναι δύναμη, είναι γεγονός ψηλαφητό. Μπορείς να αμφισβητήσεις ότι υπάρχει ένα Όν που ακούει την προσευχή κ.τ.λ. Αλλά δεν μπορείς να αμφισβητήσεις ότι η προσευχή είναι δύναμη. Πειραματισθήτε και θα δήτε τη συνέχεια. Αν θέλετε, λοιπόν, ας έχωμε για τη ζωή μας, ως σύνθημα αυτές τις λέξεις: «κακεί προσηύχετο». Όπως έχομε πει και άλλοτε, υπάρχουν θέματα που δεν ημπορούμε να μιμηθούμε τον Κύριο και ένα τέτοιο είναι η θαυματουργική Αυτού δύναμη για θεραπεία. Υπάρχουν, όμως θέματα στα οποία μπορούμε να μιμηθούμε τον Κύριο και το ανώτερο από όλα είναι η προσευχή, που είναι πολύ ανώτερη από τα χαρίσματα των θεραπειών, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος. Ο Απόστολος Παύλος το λέει, βέβαια, για την αγάπη, αλλά αγάπη και προσευχή είναι μαζί.
Λοιπόν, να κοιτάξωμε να οικοδομήσωμε τη ζωή μας επάνω στην προσευχή, γιατί αυτή θα μας δώσει την δυνατότητα να προχωρήσωμε. Αυτά τα λέω και προκειμένου να αντιμετωπίσωμε τις δυσκολίες της εποχής που περνούμε. «Αλλ΄εν τούτοις πάσιν υπερνικώμεν δια του αγαπήσαντος ημάς». Με τον Οποίον πρέπει να διατηρούμε την επαφή, όχι μόνο με την προσευχή, αλλά απαραίτητα κ α ι με την προσευχή.
Με ένα τέτοιο ξεκίνημα και μιά τέτοια προσπάθεια, θα υπάρξει η δυνατότητα να αξιοποιηθεί για τον πολιτισμό μας η δύναμη που λέγεται προσευχή!
Σχόλιο Α.Χ. Φράγκου:
Πραγματικά, όπως είπε παραπάνω ο αείμνηστος Καθηγητής, η προσευχή είναι και δύναμη και ψυχικό ανέβασμα απαραίτητο για να υπάρξουν έργα αλληλεγγύης και ανθρωπιάς.
Αλλά η καθημερινή προσευχή θα βοηθάει σε κάτι πολύ σπουδαίο, ο Θεάνθρωπος να γίνει ο καθημερινός Θείος συνοδοιπόρος της ζωής μας, ο οδηγός, ο εμπνευστής και ενισχυτής καλών έργων, δηλαδή της ευτυχίας του πιστού. Γιατί είναι διαπιστωμένο ότι η προσωπικότητα εκείνου που έκανε έργο αλληλεγγύης, ανθίζει, γιατί τα έργα αυτά ταιριάζουν στην πνευματική προσωπικότητα του ανθρώπου.
Οι νέοι και οι νέες μας ας μην αδιαφορήσουν και περιφρονήσουν την προσευχή. Γιατί είναι σαν να περιφρονούν την ευτυχία τους. Και η μεγάλη αυτή δύναμη της προσευχής δίνεται δωρεάν.
Αγαπητοί νέοι και νέες, σας προτρέπω να προσεύχεσθε. Όπως ο αείμνηστος διαπρεπής Καθηγητής Τσιριντάνης, αλλά και οι μεγάλοι επιστήμονες και θεμελιωτές των επιστημών επίστευαν στο Θεό και προσευχόντουσαν. Θα σας αναφέρω ενδεικτικά, τον μεγάλο Pasteur, που ανεκάλυψε τα μικρόβια και την αντιλυσσική θεραπεία, τον Faraday, τον Pascal, τον Ramsay (βραβείο Νόμπελ) τον Millikan (βραβείο Νόμπελ Φυσικής), τον Heisenberg (βραβείο Νόμπελ), τον Max Planck θεμελιωτή της νεωτέρας φυσικής (βραβείο Νόμπελ), τον Thompson (βραβείο Νόμπελ) κ.ά. Αλλά και τον κορυφαίο διαστημικό επιστήμονα Worner Von Braun που έστειλε αστροναύτες στο έδαφος της Σελήνης και επέστρεψαν στη γη. Αυτός ο μεγάλος επιστήμονας ομολογεί την πίστη του σε συνέντευξή του στη «Sundey Telegraph» της 27.8.1967.
Νομίζω ότι αυτά είναι αρκετά και πολύ διδακτικά, ώστε να καμφθούν τυχόν αντιρρήσεις και αμφιβολίες σχετικές με την αξία της Προσευχής.
