(του αείμν. Καθηγ. Α.Ν. Τσιριντάνη)
Παρουσίαση από Αλέξ. Χ. Φράγκο
Το πρόβλημα της νεολαίας είναι ένα πρόβλημα πολύ σοβαρό σε όλες τις εκδηλώσεις του. Γιατί όταν λέμε νεολαία, πρέπει να έχωμε υπ΄όψη μας ότι κάθε νέος και νέα (όπως και κάθε άνθρωπος), έχει εκτός από το σώμα και την πνευματική προσωπικότητα, που είναι ανεκτίμητης αξίας και κατευθύνει και κυβερνάει και το σώμα. Αλλά η προσωπικότητα αυτή θέλει καθοδήγηση. Και η καθοδήγηση αυτή πρέπει να γίνει με σοφία, ρεαλισμό και φιλάνθρωπο πνεύμα.
Αυτά τα προσόντα διέθετε σε μεγάλο βαθμό ο αείμνηστος διαπρεπής καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και χαρισματικός πνευματικός ηγέτης Αλέξανδρος Τσιριντάνης. Και την έρευνά του αυτή πρέπει να την παρουσιάσωμε όπως την διετύπωσε σε εισήγησή του σε ένα κύκλο επιστημόνων. Να η εισήγησή του:
1. Πριν αρχίσωμε να εξετάσωμε το μεγάλο αυτό θέμα της νεολαίας, πρέπει να ξεκαθαρίσωμε κάτι αναφορικά με την σύγχρονη νεολαία, κάτι που πρέπει να έχει υπ΄όψη του εκείνος που ασχολείται με την παιδεία.
Πραγματικά, το πρόβλημα της διαμόρφωσης της ανθρώπινης προσωπικότητας όπως την ζητάνε οι καιροί μας, αφορά μεν κάθε άνθρωπο ανεξάρτητα από την ηλικία του, αφού και εκείνος που βρίσκεται στα γηρατειά και μπορεί και αυτός να γίνει αντικείμενο παιδείας – με την ευρεία έννοια – και θα εξακολουθεί να είναι όσο αναπνέει. Εμφανίζεται όμως το πρόβλημα αυτό με ιδιαίτερη δύναμη αλλά και οξύτητα όταν έχωμε υπ΄όψη, όπως πρέπει αδιάκοπα να έχωμε υπ΄όψη, τη νέα γενεά, τη νεολαία μας.
Το πρόβλημα πάλι της νεολαίας, δεν είναι μόνο, όπως πολλοί δυστυχώς νομίζουν, πρόβλημα αγωγής που θα της δώσουν οι μεγαλύτεροί της στην ηλικία. Είναι πρόβλημα ανταπόκρισης στην εξαιρετική επίδραση που έχει η σημερινή νεολαία στη διαμόρφωση της σύγχρονης ζωής. Ένα χαρακτηριστικό των καιρών μας είναι ακριβώς, ότι η νεολαία και αυτή η ανήλικη νεολαία, η εφηβική ακόμη ηλικία, με τα προβλήματα που όπως είδαμε καλείται να αντιμετωπίσει, διαμορφώνει τον πολιτισμό μας σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό παρά άλλοτε. Και τον διαμορφώνει μόνη, ακαθοδήγητη. Όλοι οι παράγοντες του πνευματικού πολιτισμού (δηλαδή η επιστήμη, η φιλοσοφία, η θρησκεία, ο Χριστιανισμός, η δημοκρατία, ο ουμανισμός), που έχασαν την οδηγητική επαφή με τον άνθρωπο γενικά, έχασαν και την οδηγητική επαφή με τη νεολαία. Έτσι, η νέα γενέα, χωρίς οδηγητικές αξίες, θεωρεί οδηγητική αξία τον εαυτό της, τα νειάτα της και βαδίζει με την εντύπωση ότι το καλύτερο που έχει να κάνει είναι να μην ακούει καμμιά άλλη αξία. Το αποτέλεσμα είναι διάφορα ξεσπάσματα, που φυσικά δεν αποτελούν αγώνα, αλλ΄εκδήλωση απογοήτευσης και προσπάθεια, ανεπιτυχή άλλως τε, φ υ γ ή ς από τον μεγάλο αγωνιστικό στίβο της ζωής.
Πρέπει να αντιληφθούν οι παράγοντες του πνευματικού μας πολιτισμού, ότι έχουν χάσει το κύρος τους σαν δάσκαλοι της σημερινής νεολαίας. Ότι δεν θα συναντήσουν τον σημερινό νέο σαν έτοιμο να τους ακούσει, αλλά σαν κριτή, αμείλικτο κριτή μάλιστα. Πρέπει, λοιπόν, πριν από όλα, οι παράγοντες του σημερινού πνευματικού πολιτισμού να ανακτήσουν το κύρος τους απέναντι στη νεολαία. Και αυτό δεν γίνεται με προστάγματα μόνο, ούτε πάλι με κολακείες που επιδεινώνουν την κατάρρευση του κύρους. Γίνεται με τον αγώνα, με την πρόσκληση της νεολαίας να συναγωνισθεί στον καλόν αυτόν αγώνα. Ας τον ιδεί η νεολαία, σαν πραγματικότητα όμως, τον αγώνα αυτόν, και η αποκατάσταση του κύρους τους θα είναι τότε και αυτή πραγματικότητα. Ο αγωνιστής έχει πάντοτε κύρος απέναντι σε όλους.
Ας κληθεί λοιπόν η νεολαία να μετάσχει στον αγώνα αυτόν. Ο αγώνας είναι το καλύτερο εκπαιδευτήριο. Ας αξιοποιηθεί η ωριμότητα, η πρώϊμη ωριμότητα της σημερινής νεολαίας και ας χρησιμοποιηθεί σαν προσκλητήριο. Ας προβληθεί στην ωριμότητα αυτή το α ί σ θ η μ α τ η ς ε υ θ ύ ν η ς του σημερινού νέου.
2. Ερχόμαστε τώρα, σε όσα είπε ο καθηγητής Τσιριντάνης, πάνω στο θέμα της σχέσεως των δυο φύλων:
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το θέμα αυτό είναι θέμα λεπτό. Αλλά εάν δεν πούμε την αλήθεια και πάνω σ΄αυτό το θέμα, τότε θα πάρει τον λόγο η έλλειψη ντροπής και η καταστροφή.
Θα πούμε, λοιπόν, μερικές σκέψεις για το θέμα αυτό με μοναδικό κριτήριο αν αυτές είναι αλήθεια ή δεν είναι και όχι αν αυτές αντίκεινται σε αυτή ή σε εκείνη την αυθεντία.
Πρώτον: Είναι ένα ψέμα που βλάπτει πολύ την ανθρωπότητα, τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, ότι η ορμή στις σχέσεις των φύλων είναι από τον διάβολο. Ο ασκητισμός μάλιστα δεν είδε με καλό μάτι ούτε τον γάμο, που τον θεωρεί σαν «ήττημα» (σαν να νικήθηκε ο άνθρωπος), υποφερτό ήττημα. Και την όλη υπόθεση της σχέσεως των φύλων, την βλέπει σαν να προέρχεται από τον πειράζοντα. Αλλά η συνείδησή μου μού λέει, ότι η ορμή αυτή προέρχεται από τον Θεό. Και έχει μεγάλη σημασία να ξέρεις αν κάτι προέρχεται από τον διάβολο ή από τον Θεό.
Δεύτερον: Οφείλω να αναγνωρίσω ότι οι μόνοι που εβοήθησαν σ΄αυτό το θέμα είναι οι σεξολόγοι γιατροί. (Freud, Van de Velde, Kinsey κλπ.). Όχι γιατί αυτά που είπαν είναι όλα σωστά, αλλά κυρίως γιατί μετέφεραν το θέμα αυτό από την περιοχή του διαβόλου και των κομπλέξ στο τραπέζι της επιστήμης. Και το γεγονός αυτό, ότι δηλαδή την υπόθεση αυτή την έβαλαν πάνω στο τραπέζι της επιστήμης, είναι ουράνια επιτυχία και αν ακόμη διαπιστωθεί ότι επλανήθηκαν σε όλα τα άλλα. Σε όλα, έστω, επλανήθηκαν. Το ότι όμως την υπόθεση αυτή, που εθεωρείτο πριν βρώμικη, σκοτεινή, μυστηριώδης, υποκριτική, την πήραν και την έβαλαν επάνω στο τραπέζι της επιστήμης – και με αυτό της έβαλαν τον προβολέα της επιστήμης, το άπλετο φως της επιστήμης – αυτό είναι τεράστια επιτυχία, και αν ακόμη πλανήθηκαν. Σε θέμα δύσκολο όπως αυτό, φυσικό είναι τα πρώτα που θα ειπωθούν, να είναι λανθασμένα. Γιατί, πρώτα λες τα λανθασμένα και έπειτα προχωρείς και λες το σωστό.
Τρίτον: Άρα η σχέση των φύλων αποτελεί αξία. Όποιος το παραγνωρίσει αυτό, τιμωρείται. Και επειδή ο ευρωπαϊκός πολιτισμός αυτό το παρεγνώρισε, πάρα πολλές από τις αποτυχίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού οφείλονται στο ότι δεν αναγνωρίσθηκε ότι η σχέση των φύλων αποτελεί αξία. Και θεωρήθηκε ότι όποιος ασχολείται με αυτό το θέμα φεύγει από τον Θεό. Και έτσι αναγκάσαμε όλους όσοι ασχολούνται με αυτά τα θέματα, να θεωρούν τον εαυτό τους μακρυά από τον Θεό. Αυτό δε απετέλεσε την αιτία ώστε όλα τα μεγάλα πνεύματα της Ευρώπης να είναι άθεοι.
Τέταρτον: Η αξία αυτή είναι πραγματική αξία όταν είναι ιεραρχημένη, όταν δηλαδή είναι τοποθετημένη στη θέση της στην ιεραρχία των αξιών. Μόλις φεύγει από τη θέση της αυτή, γίνεται απαξία. Έτσι απαξία αποτελεί κάθε απασχόληση με την ικανοποίηση της γενετήσιας ορμής που γίνεται σκοπός της ζωής. Εδώ ισχύει εκείνο που είπαμε: Η αξία αυτή δεν είναι σκοπός, είναι μέσο για σκοπό. Και η σχέση των φύλων μοιάζει πολύ με το φαγητό: θα τρως για να ζεις. Έναν άνθρωπο όμως που ζει για να τρώει, δεν τον αναγνωρίζω ως άνθρωπο. Το ίδιο ισχύει, αναλογικά – με διαφορά στην ένταση αλλά όχι στην ουσία – και με το γενετήσιο ένστικτο. Το ένστικτο αυτό έχει προορισμό να βοηθήσει στη ζωή και όχι να είναι σκοπός της ζωής. Εκείνο, λοιπόν, που πρέπει να αποδοκιμασθεί είναι τούτο: το να μεταβάλλεται η ικανοποίηση του ενστίκτου αυτού σε σκοπό της ζωής. Όπως το λέει και η Αγία Γραφή «δια το είναι αυτούς σάρκας».
Πέμπτον: Το ένστικτο αυτό μπορεί να γίνει είδωλο και να έχωμε έτσι ειδωλολατρεία του ενστίκτου αυτού. Γι΄αυτό και για το ένστικτο αυτό ισχύει ο κανόνας της δευτέρας θείας Εντολής: «Ου ποιήσεις σεαυτώ είδωλον». Και πώς γίνεται το ένστικτο αυτό είδωλο; Με δυο τρόπους: Ο ένας τρόπος είναι η σαρκολατρεία, που άρχισε από την εποχή της Αναγέννησης. Την ειδωλολατρεία αυτή την διατυπώνει ένα λόγιο. Αυτό το λόγιο το είδα σε μια επιγραφή όταν κάποτε βρέθηκα σε μια ταβέρνα με μερικούς άλλους επιστήμονες. Ήταν ένα τετράστιχο που το επανέλαβε κάποιος από τους εκεί παρόντες: «Ερέτωσαν (ας φύγουν) χρόνοι μελέτης, σπουδής, αλήθεια μόνη γυνή ευειδής (ωραία). Τα δ΄άλλα βλακεία». Αυτό είναι το είδωλο. Το είδωλο της Αναγέννησης. Αυτή όμως η ειδωλολατρεία οδηγεί στον θάνατο. Ο άνθρωπος που τα λέει αυτά, δέχομαι ότι είναι μία ύπαρξη με δυο πόδια και δυο χέρια. ότι όμως είναι άνθρωπος, δεν το δέχομαι γιατί λείπει ο σκοπός της ζωής. Όταν λες ότι μόνο αυτό είναι αλήθεια, τότε δεν έχει σκοπό η ζωή σου, άρα δεν ζεις.
Υπάρχει όμως και η αντίθετη ειδωλολατρεία, ο σεξοκεντρισμός της ηθικής. Ποια είναι αυτή η ειδωλολατρεία; Για να την καταλάβωμε θα αναφέρω ένα ζωντανό περιστατικό. Ένας ιερέας συκοφαντεί συλλειτουργό του με πλήρη γνώση ότι αυτό για το οποίο τον συκοφαντεί έχει αποδειχθεί ότι είναι ψέμα. Και περιέρχεται τα γραφεία των εφημερίδων συκοφαντώντας τον συλλειτουργό του. Το γεγονός αυτό έρχεται σε γνώση πνευματικών ανθρώπων που λένε: Ναι, αλλά αυτός που τα λέει αυτά είναι ηθικός! Όταν το άκουσα αυτό, μολονότι δεν εθιγόμουν προσωπικά από την υπόθεση αυτή, οφείλω όμως να πω ότι αγανάκτησα φοβερά. Και σκέφθηκα όπως θα σκεπτόταν κάθε normal άνθρωπος, ότι δηλαδή αυτά πλέον δεν τα κάνουν ούτε οι κοπέλλες που υπάγονται στην αστυνομία ηθών!
Αυτή, λοιπόν, είναι η αντίθετη ειδωλολατρεία, δηλαδή ο σεξοκεντρισμός της ηθικής. Γι΄αυτό εμείς είμαστε, όχι εναντίον της σεξουαλικής ηθικής, αλλά εναντίον της σεξοκεντρικής ηθικής, που είναι μια μορφή ανηθικότητας.
Έκτον: Σπίτι της ορμής αυτής είναι ο γάμος. Κάθε άλλο είναι εκτός από την φυσιολογική ρύθμιση των θεμάτων αυτών. Αλλά τότε η συνέπεια είναι: α) ότι πρέπει ο γάμος να τιμάται και να περιβάλλεται με σεβασμό και αγάπη ασύγκριτα περισσότερη από εκείνη που απολαμβάνει μέχρι σήμερα από τους λεγομένους πνευματικούς ανθρώπους. β) Αναφορικά με τον γάμο έχω να πω και κάτι άλλο: Ο γάμος, βέβαια, έχει το νόημα να γίνωνται παιδιά από αυτόν. Αλλά είναι αντίθετο στο θέλημα του Θεού να πούμε ότι αποκλειστικό νόημα του γάμου είναι η παιδοποιΐα. Και δεν είναι αλήθεια αυτό γιατί, πρώτον, το ότι πρέπει να γίνωνται συνέχεια παιδιά ποτέ δεν το είπε ούτε ο Κύριος, ούτε κανένας από εκείνους που μπορούν να μιλάνε αυθεντικά. Βέβαια, το φυσικό για τον γάμο είναι να γίνωνται παιδιά. Τα πόσα όμως παιδιά θα γίνωνται, είναι θέμα που θα κριθεί με τις αρχές της καλής πίστεως, της φιλανθρωπίας και των εκάστοτε συνθηκών και γεγονότων. Και εδώ ακόμη ισχύει εκείνο που είπε ο Κύριος ότι «δεν έγινε ο άνθρωπος για το Σάββατο, αλλά το Σάββατο για τον άνθρωπο». Είναι δηλαδή θέμα που θα το ρυθμίσει η συνείδηση του καθενός με βάση τις μύριες συνθήκες πάνω στο μεγάλο αυτό θέμα. Πάντως, εκείνος που είπε «ουκ εσμέν υπό νόμον, αλλ΄υπό χάριν» (Ρωμ. Στ΄15) και μας εγλύτωσε από την κατάρα του νόμου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν έλεγε την αλήθεια στο σημείο αυτό. Το λέω αυτό, γιατί ένα χριστιανικό περιοδικό, απαντώντας σε ένα σχετικό σημείωμά μου στο περιοδικό «Συζήτησις» προέβαλε το «dura lex sed lex». Ναι, αλλά το «dura lex sed lex» δεν το λέει το Ευαγγέλιο, το λέει το Ρωμαϊκό Δίκαιο. Το Ευαγγέλιο είπε ότι ο Χριστός ήρθε για να καταργήσει τον νόμο και να είμαστε «υπό χάριν». Εάν συ ισχυρίζεσαι ότι δεν έλεγε την αλήθεια το Ευαγγέλιο, θα σου πω ότι συ δεν λες την αλήθεια, αφού ο λόγος του Θεού πάντοτε είναι αληθινός.
Και δεύτερον, ο γάμος είναι μαζί με τον έρωτα. Δεν είναι μόνο πηγή παιδιών, είναι και πηγή χαράς. Και θα μου επιτραπεί να πω ότι είναι και πηγή ηδονής. Από το πρώτο ερωτικό φιλί μέχρι τη δημιουργία των παιδιών. Και όπως η Εκκλησία δέχεται ότι και αυτή η ηδονή εξαγιάζεται από τη γέννηση του παιδιού, έτσι νομίζω ότι το νόημα της Θείας Οικονομίας είναι ότι θεωρεί την ηδονή να εξαγιάζεται από το ότι δίνει χαρά σε έναν αγώνα πνευματικό. Το βρώμικο είναι η έλλειψη του αγώνα. Το βρώμικο δεν είναι η ύπαρξη της χαράς αυτής. Γιατί, το ζήτημα στο τέλος είναι το ίδιο με αυτό που είπαμε για το λόγο που ζεις: Ζεις για να τρως ή τρως για να ζεις; Αυτό είναι το θέμα. Και θα σε ρωτήσω: Έχεις μια αξία που υπερέχει της ορμής αυτής και στην οποία υπηρετεί η αξία που λέγεται ερωτική χαρά; Αν δεν την έχεις, τότε είσαι όπως ένα κτήνος. Και είσαι όπως ένα κτήνος, όχι γιατί έχεις την ερωτική χαρά, αλλά γιατί έχεις μόνο την ερωτική χαρά.
Έβδομο και τελευταίο που έχω να πω είναι το εξής: Ότι συμβαίνει ένα περίεργο φαινόμενο στην ηθική του ευρωπαϊκού πολιτισμού με την καθοδήγηση του ασκητισμού. Η απίστευτη, δηλαδή, υπεραυστηρότητα σ΄αυτά τα θέματα, σε συνδυασμό με την απίστευτη επιείκεια για άλλα σπουδαιότερα θέματα. Μου προξενεί δε μεγάλη χαρά ότι αυτό που θα πω τώρα δεν είναι πρωτότυπο. Άρχισαν ήδη να το λένε οι Καθολικοί. Υπάρχει ένα βιβλίο του Adam « Der primat der Liebe ». «Το πρωτείο της αγάπης». Αυτό λέει ο Adam που θα πω, θα σκανδαλίσει. Αλλ΄έχει ένα χωρίο του Αγίου Ιερωνύμου όπου λέει ότι «εάν από την αλήθεια πρόκειται να γεννηθεί σκάνδαλο, καλύτερα να γεννηθεί το σκάνδαλο παρά να αποκρυβεί η αλήθεια». Ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού είναι ιερέας καθολικός και το βιβλίο του έχει την σφραγίδα της Καθολικής Εκκλησίας που επιτρέπει την έκδοσή του. Και, μιλώντας για τη γενετήσια ηθική, λέει: Για σταθήτε, ποια αμαρτία είναι βαρύτερη και ποια ελαφρύτερη; Είναι φανερό, ότι όσο ευκολώτερο είναι να γλυστρήσεις, τόσο μικρότερη είναι η βαρύτητα της αμαρτίας. Και όσο ευκολώτερο είναι να μη γλυστρήσεις τόσο βαρύτερη είναι και η αμαρτία. Άρα, η αμαρτία που γίνεται λ.χ. από το να συκοφαντήσεις, είναι η βαρύτερη από όλες, γιατί δεν υπάρχει ένστικτο συκοφαντίας. Ενώ οι αμαρτίες που ανάγονται στον γενετήσιο τομέα είναι οι ελαφρότερες, γιατί το γλύστρημα είναι ευκολώτερο από κάθε άλλο. Προσοχή όμως, γιατί μιλάμε με αυστηρότητα θεωρητική: Δεν λέει κανείς ότι αυτό δεν είναι αμάρτημα, αλλά λέει ότι αποτελεί υποκρισία και έγκλημα να κλείσεις τα μάτια σου σε τόσα άλλα αμαρτήματα και εδώ να είσαι απάνθρωπος και να λιθοβολείς. Όταν ο Κύριος απαγόρευσε να λιθοβολήσουν την μοιχαλίδα γυναίκα, δεν ενέκρινε με αυτό την μοιχεία, αλλά, ήθελε με αυτό να πει: Εσύ που θα λιθοβολήσεις, για κάτσε εδώ να δούμε ποιος είσαι του λόγου σου. Άνθρωποι που παραβαίνουν του κόσμου τις εντολές – και θα αναφέρω πάλι το 25ον Κεφάλαιο του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου «επείνασα γάρ, και εδώκατέ μοι φαγείν κτλ» και που ενώ αυτοί είναι υπερ-χορτασμένοι, αφήνουν τους άλλους νηστικούς, θα τολμήσουν να κατηγορήσουν έναν νέο ή μια νέα γιατί γλύστρησε; Κακώς βέβαια έκανε, αμάρτημα είναι. Αλλά αμάρτημα για βοήθεια, όχι για κατάκριση. Και πως θα βοηθήσει εκείνος που επί δέκα εννέα αιώνες δεν έλεγε πάνω σ΄αυτό την αλήθεια; Και στο κάτω της γραφής, αν η κοπέλλα εγλύστρησε, φταίει η εκπροσώπηση της χριστιανοσύνης που επί δέκα εννέα αιώνες ετοίμασε αυτό το γλύστρημα. Γιατί δεν ξέρω, εάν η χριστιανική ηγεσία έκανε το καθήκον της, μήπως σήμερα αυτή η κοπέλλα θα είχε έτοιμο τον δρόμο για να μη πέσει.
Την κατακλείδα μου την δίνει, όχι το Ευαγγέλιο, αλλά ο Επίκτητος: «Να μη πολυμιλάμε γι΄αυτά τα θέματα. Αυτή η σεξολογία των ιεροκηρύκων πρέπει να σταματήσει. Αλλά να μιλάνε πάνω σ΄αυτά τα θέματα οι ειδικοί επιστήμονες. Πέρα όμως από τον ειδικό – όταν βέβαια κάνει αληθινά επιστημονική έρευνα – η γνώμη μου είναι ότι πρέπει να σταματήσει αυτή η φλυαρία.
Και καταλήγω ότι η σεξοκεντρική ηθική είναι ανηθικότητα. Η αξία της σχέσεως των φύλων και η αντίστοιχη απαξία πρέπει να ενταχθεί στην αρχική της θέση, ώστε η αξία αυτή να αντέχει στο φως της αλήθειας και να την ξαναπάρει ο Ουρανός. Και λέω ότι η προσαγωγή του sexus στον Ουρανό, στην αιωνιότητα, θα είναι μια επιτυχία για την οποία οι άγγελοι θα τονίσουν καινούργιους ύμνους από εκείνους που έχουν!
Σχόλια Αλεξ. Χ. Φράγκου:
Δεν έχομε να προσθέσωμε τίποτα στη τόσο σοφή και φιλάνθρωπη αυτή αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος της σχέσεως των δυο φύλων. Μόνο θα υπογραμμίσωμε το αίσθημα της ευθύνης που πρέπει να χαρακτηρίζει το σημερινό νέο και τη νέα.
Όπως ειπώθηκε παραπάνω, ο έρωτας είναι νυμφαγωγός που πρέπει να οδηγήσει στο γάμο. Αλλά σ΄αυτό πρέπει να βοηθήσει και η Διοικούσα Εκκλησία, που πρέπει να δώσει σχετική εντολή ώστε οι ιερείς να μη ζητάνε αμοιβές από τους νέους που θέλουν να παντρευτούν και δεν έχουν την σχετική οικονομική δυνατότητα. Καταφεύγουν έτσι αναγκαστικά στις ελεύθερες σχέσεις και κάνουν μάλιστα και παιδιά, χωρίς να έχουν το στεφάνι του γάμου. Αυτές οι αμοιβές για γάμους και βαπτίσια, πρέπει να καταργηθούν και να περιορίζονται μόνο στα απαραίτητα έξοδα της Εκκλησίας, που και αυτά, σε περίπτωση νέων που είναι φτωχοί, πρέπει να μη ζητούνται από αυτούς, αλλά να τα πληρώνει ειδικό Ταμείο της Διοικούσης Εκκλησίας και αυτό να γίνεται με κάθε λεπτότητα.
Αυτή είναι η φιλάνθρωπη αντιμετώπιση εκ μέρους της Εκκλησίας που πρέπει αμέσως να εφαρμοσθεί, ως ελάχιστη ανταπόκριση στη ξεχασμένη θεία Εντολή της αγάπης.
Και επειδή μιλάμε συνεχώς για την ανάγκη ψυχικού ανεβάσματος και αλληλεγγύης, το παράδειγμα στον τομέα αυτόν πρέπει να το δείξει η Εκκλησία.
Δεν ξέρομε βέβαια αν θα γίνει αυτό. Γι΄αυτό πρέπει να υπάρχει ένα ιδιωτικό σωματείο που να συμπαρίσταται στους γάμους των νέων που βρίσκονται στην αρχή της επαγγελματικής τους καριέρας και να αναλαμβάνει – μετά από έλεγχο βέβαια – τα έξοδα του γάμου και των βαπτίσεων των παιδιών των φτωχών ζευγαριών.
Η μεγάλη Οικονομική κρίση που μαστίζει την Οικουμένη, είχε και ένα καλό: Να αναγκάσει τα μεγάλα κράτη σε αλληλεγγύη προς τα μικρότερα και οικονομικά φτωχότερα.
Ας μιμηθεί λοιπόν και η Εκκλησία την αλληλεγγύη αυτή. Και θα έχει τότε μεγάλο πνευματικό κέρδος!
