(Aπό σχετική εισήγηση του αείμν. Καθηγ. του Παν/μίου Α.Ν. ΤΣΙΡΙΝΤΑΝΗ)
Παρουσίαση περίληψης aπό Αλ.Χ. Φράγκο
A. Κύριοι παράγοντες
Α. Οι νέοι καιροί μας ζητάνε νέον άνθρωπο. Και αυτόν τον νέο άνθρωπο δεν τον έχομε γιατί οι παράγοντες του πνευματικού μας πολιτισμού δεν επεδίωξαν καν να τον διαμορφώσουν.
1) Έτσι, η επιστήμη και μάλιστα ο «επιστημονισμός» του ΙΘ΄ αιώνα με τις θετικές επιστήμες δεν ασχολήθηκε καν με την πνευματική τροφοδοσία για το ψυχικό ανέβασμα του ανθρώπου.
2) Κάτι ανάλογο έγινε και με τη φιλοσοφία. Η νεώτερη δε φιλοσοφία ούτε καν υπόσχεται να προσφέρει την αρετή που ζητούσε η αρχαία ελληνική φιλοσοφία, και έτσι έχομε την ματαίωση κάθε ελπίδας να βρει σ΄αυτήν τον πνευματικό του προσανατολισμό.
3) Οι «νέες ιδέες» που αναπτύχθηκαν τον ΙΘ΄αιώνα πρόσφεραν τη λύτρωση από πολλά κακά και αίσχη του παρελθόντος. Δεν προσέφεραν όμως τον άνθρωπο που ζητάνε οι καιροί μας. Έβγαλαν από τον άνθρωπο τη χριστιανική πίστη ως θεμέλιο, χωρίς να προσφέρουν κάτι άλλο. Δεν φάνηκαν όμως οι καρποί, γιατί οι πρώτοι που δέχθηκαν τις νέες ιδέες, διατηρούσαν μέσα τους τον θησαυρό της χριστιανοσύνης από την πίστη των πατέρων τους. Η άρνηση της χριστιανικής θεμελίωσης όμως ήταν και αντίφαση. Και οι αντιφάσεις δεν διαρκούν. Έτσι μπήκαμε στη νοοτροπία των Μπήτλς. Αλλά η νοοτροπία αυτή είναι νοοτροπία υποψήφιων δούλων.
Δεν θα μπορούσε κανείς να αρνηθεί το έξοχο ενεργητικό του Χριστιανισμού στη διαμόρφωση του πολιτισμού μας. Βέβαια υπάρχει δυστυχώς, και το παθητικό που έκανε τον Χριστιανισμό ανίκανο να προσφέρει τον σωστό άνθρωπο. Το παθητικό αυτό είναι συνέπεια ιστορικών σφαλμάτων της χριστιανοσύνης. Και αυτά είχαν ως συνέπεια, η επίδραση του Χριστιανισμού στη διαμόρφωση του σωστού ανθρώπου στους καιρούς μας, να φθάσει στο σημείο να είναι εξαιρετικά αδυνατισμένη, σαν να μην υπάρχει.
Τα σφάλματα αυτά είχαν ως αποτέλεσμα, το ότι η σχετική χριστιανική ηγετική προσπάθεια για την διαμόρφωση του άρτιου και σωστού ανθρώπου να σκορπισθεί, και έτσι δεν συγκεντρώθηκε στον αγώνα για την διαμόρφωση προσωπικότητας αρετής, που θα κάνει τον άνθρωπο ικανό να αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτής εδώ της ζωής. Δεν προσπάθησε να κάνει καλούς ανθρώπους. Με αυτή τη νοοτροπία λησμονήθηκε η πρωταρχική εντολή της αγάπης, που περιέχει την έννοια της κοινωνικής αλληλεγγύης και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Έτσι ασχολήθηκε με τα ανώτερα και παραμέλησε τα στοιχειώδη.
Γι΄αυτό ο Χριστιανισμός ως εκπροσώπηση μόνο, όχι ως διδασκαλία, ο θρησκευτικός λοιπόν άνθρωπος, δεν έχει την κατάρτιση και τα εφόδια για τον αγώνα της σημερινής ζωής, δεν παρέχει την εγγύηση ότι είναι έτοιμος να κυβερνήσει και τους πυραύλους.
(Βλ. «Εμπρός στην Κρίσιμη καμπή: Ένα μήνυμα», σελ. 72, «Εκδόσεις Συζήτησις»).
Β. Βασικές Αρχές
Οι νέοι καιροί που ζούμε χρειάζονται και νέο άνθρωπο. Οι παράγοντες του πνευματικού Πολιτισμού (επιστήμη, φιλοσοφία, θρησκεία, ουμανισμό) εγκατέλειψαν τον άνθρωπο και πρέπει να γίνει νέα προσπάθεια για τη διαμόρφωση του σωστού και άρτιου ψυχικά ανθρώπου.
Η νέα αυτή προσπάθεια θα διέπεται από τις κατωτέρω βασικές αρχές, ως προϋπόθεση της διαμόρφωσης της σωστής πνευματικής προσωπικότητας του ανθρώπου.
1. Ο άνθρωπος να αναγνωρισθεί ως αξία. Ο κάθε άνθρωπος χωρίς διάκριση φύλου, φυλής, θρησκείας, φιλοσοφίας, ή πολιτικών πεποιθήσεων, ο κάθε άνθρωπος υγιής ή ασθενής στη ψυχή ή το σώμα, δίκαιος ή άδικος, χρήσιμος για το σύνολο ή άχρηστος, που είναι αξία ο ίδιος και όχι παρεπόμενο άλλων αξιών. Σαν σκοπός και όχι σαν μέσο για σκοπό, οσονδήποτε ευγενικό.
2. Ο κάθε άνθρωπος, να απολαμβάνει σεβασμού και αγάπης.
3. Η προσωπικότητα αυτή θα γίνει σε σύστημα ελευθερίας, δηλαδή σε δημοκρατία που εξασφαλίζει και την ελευθερία συνείδησης που δεν πρέπει να θίγεται από καμμία σκοπιμότητα, έστω και ευγενική σκοπιμότητα.
4. Η ελευθερία αυτή δεν θεωρεί τον άνθρωπο μεμονωμένο, αλλά σε συμβίωση με το κοινωνικό σύνολο. Θα βρίσκεται δηλαδή σε επαφή με το κοινωνικό σύνολο. Όλες οι αξίες του πνευματικού πολιτισμού πρέπει να συνεργαστούν για να εκπληρωθεί το ιδανικό αυτό.
5. Η ελευθερία αυτή θα έχει και την έννοια ότι το σύνολο θα του παρέχει κάθε δυνατή βοήθεια για να διαμορφώνει τη ζωή του με τις συνθήκες ευημερίας του συνόλου.
6. Η προσπάθεια αυτή θα είναι ανθρωποκεντρική. Δηλαδή ο πολιτισμός μας και οι αξίες του θα είναι υπηρέτες του ανθρώπου. Και αυτό θα αποτελεί το κριτήριο της αξίας του πολιτισμού.
7. Η προσπάθεια αυτή δεν έχει αυταπάτες για ανθρώπινη τελειότητα. Έχει επίγνωση της ασθένειας και της κακίας ακόμη που υπάρχει μέσα στον άνθρωπο. Να υπάρχει επίγνωση της ασθένειας και για το σεβασμό και την αγάπη προς τον άνθρωπο.
8. Ο άνθρωπος είναι προσωπικότητα υπεύθυνη που έχει ως αποστολή του να προσφέρει και αυτή τη ζωή του στο σεβασμό, στην αγάπη, στην υπηρεσία των συνανθρώπων του και του όλου πολιτισμού. Στην αγωνιστική αυτή πορεία οφείλει ηρωϊσμό και θυσία της ζωής του ακόμη αν και αυτό χρειασθεί.
9. Η προσπάθεια αυτή να εμπνεύσει στον άνθρωπο και την ανάγκη να καταρτίζει τον εαυτό του και να έχει τη δυνατότητα για τον αγώνα αυτόν. Θα έχει τη νοοτροπία του ισχυρού, χαλύβδινου, αγωνιστικού χαρακτήρα. Μόνο άνθρωποι μαχητές μπορεί να είναι ελεύθεροι άνθρωποι.
10. Η ελευθερία δεν είναι μόνο ελευθερία από τον τύραννο, αλλά και από το κατώτερο που φωλιάζει μέσα στον άνθρωπο. Ελευθερία και με την έννοια της ικανότητας του ανθρώπου να κυριαρχεί πάνω στον εαυτό του. Ελευθερία και από τις ανέσεις του σύγχρονου μάλιστα πολιτισμού.
11. Η προσπάθεια αυτή εκδηλώνεται και ως ροπή του ανθρώπου να ανεβαίνει ψυχικά όσο το δυνατόν ψηλότερα. Το συνεχές ανέβασμα είναι η γνησιότερη πραγματοποίηση της ζωής του ανθρώπου. Η πυρηνική ενέργεια πολλαπλασίασε την ένταση του συνθήματος που έδωσε η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και στην οποία έδωσε τη θεία του δύναμη ο Χριστιανισμός.
12. Η προσπάθεια αυτή θα ευθύνεται και για την σπουδή των κοινωνικών προβλημάτων του ανθρώπου. Η αγάπη προς τον άνθρωπο δεν είναι γνήσια όταν προχειρολογεί και η ανθρωπολογική επιστήμη πρέπει να επανορθώσει πολλών αιώνων παραμέληση.
(Βλ. «Εμπρός από την κρίσιμη καμπή. Ένα μήνυμα», σελ. 75. «Εκδόσεις Συζήτησις»).
Γ. Προϋποθέσεις πραγματοποίησης της προσωπικότητας αυτής:
1. Αγάπη για τον άνθρωπο.
2. Να μη δέχεται τον άνθρωπο σαν μηχανή. Όχι μηχανιστική αντίληψη, γιατί δεν αφήνει χώρο για το τι πρέπει να γίνει. Όχι μηχανιστική αντίληψη του κόσμου, της ζωής και της ιστορίας.
3. Ο άνθρωπος να γίνει δεκτός ως προσωπικότητα άρτια και υπεύθυνη.
4. Να μπορούμε να πούμε στον άνθρωπο αν πρέπει να κάνει το α, ή το β, ή το γ, ή όχι.
Προτάσεις δεοντολογικές, τι δηλαδή να κάνει ή να παραλείψει αν θέλει να είναι άνθρωπος αγνός.
5. Ανθρωπιστική φιλοσοφία. Κατά Σωκράτη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, δηλ. να είναι η ύπαρξη που ανεβαίνει ψυχικά.
6. Ο άνθρωπος είναι ύπαρξη γεμάτη αδυναμίες.
7. Η ανάγκη σπουδής του ανθρώπου προϋποθέτει κοσμοθεωρία που να έχει τις προϋποθέσεις αυτές ως θεμέλιο για την εκπλήρωση των αιτημάτων αυτών.
Αγάπη προς τον άνθρωπο και τον άσωτον ακόμη.
Μόνο με τον Χριστιανισμό και την Παραβολή του ασώτου. Αυτά ως ξεκίνημα. Χρειάζεται η ζωντανή πραγματικότητα ώστε να δει την πραγματοποίηση της χριστιανικής ζωής. Αυτή είναι η προσταγή του ίδιου του Ουρανού.
(Βλ. «Ο ανθρωπισμός», τόμος Γ, σελ. 155, «Εκδόσεις Συζήτησις).
Σχόλια Α.Χ. Φράγκου:
Έπειτα από την διατύπωση των θαυμάσιων αυτών οδηγιών που πρέπει να κυριαρχούν σε μια τέτοια προσπάθεια για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ανθρώπου που ζητάνε οι καιροί μας, ανοίγεται ο δρόμος για την εφαρμογή σε μια σωστή πορεία για τον σωστό άνθρωπο και τον πολιτισμό.
Αυτή, βέβαια, η προσπάθεια χρειάζεται αγωνιστές. Και η πρωτοπορία των αγωνιστών θα αποτελείται από τους ορθοφρονούντες νέους και νέες μας.
Μακάριοι λοιπόν θα είναι η γενναίοι πρωτοπόροι της νεολαίας μας για τη διαμόρφωση του νέου και ανώτερου ανθρώπου. Η δύναμη για να υπερνικηθούν οι δυσκολίες και α εμπόδια είναι στη διάθεσή τους, αρκεί να μη την περιφρονήσουν. Γιατί η περιφρόνηση αυτή είναι περιφρόνηση στην ευτυχία τους. Και η δύναμη αυτή προέρχεται από τον Παντοδύναμο Δημιουργό μας με την προσευχή. Αυτή η προσευχή έδωσε δύναμη στους ήρωές μας στους απελευθερωτικούς αγώνες του Έθνους μας. Αυτή συντρόφευσε και εβοήθησε τους μεγάλους επιστήμονες και θεμελιωτές των επιστημών όπως ο Pasteur, o Pascal, o Millikan, o Max Planck και πολλοί άλλοι, καθώς και ο W.V. Braun που έκανε το μεγαλειώδες κατόρθωμα να στείλει το 1969 αστροναύτες στο έδαφος της Σελήνης και τους επανέφερε στη γη.
Με αυτή τη δύναμη θα διαμορφωθεί και ο νέος άνθρωπος, με τους κύριους παράγοντες και τις βασικές αρχές που ειπώθηκαν παραπάνω. Με αυτή τη δύναμη θα γίνει η νέα προσπάθεια για τον νέο άνθρωπο που χρειάζονται οι πολύ δύσκολοι καιροί μας.
