(Περίληψη από ομιλία του Καθηγ. της Νομικής του Παν/μίου Αθηνών Α.Ν. Τσιριντάνη)
Παρουσίαση περίληψης από Α.Χ. Φράγκο
Έχει ειπωθεί ότι η νεολαία αποτελεί το υπ΄αρ.1 πρόβλημα. Και η διαπίστωση αυτή σημαίνει ότι η νεολαία έχει βαθύτερα και σοβαρότερα προβλήματα, που πρέπει να διαπιστωθούν και να αντιμετωπισθούν.
Αυτά τα βαθύτερα προβλήματα διετύπωσε μια μεγάλη φυσιογνωμία που διέπρεψε στην Πανεπιστημιακή έδρα με το έξοχο πνεύμα του και την ανωτερότητά του. Εννοώ τον αείμνηστο καθηγητή της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Αλέξανδρο Ν. Τσιριντάνη. Να λοιπόν πως διατυπώνει με το χαρισματικό πνεύμα του τα σοβαρά αυτά προβλήματα με την πείρα των δεκάδων ετών της Πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας:
α) Τα θεμελιώδη προβλήματα
Από τα πάρα πολλά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νέοι μας θα περιωρισθούμε στα σπουδαιότερα.
Πρώτο πρόβλημα είναι το πρόβλημα του πνευματικού προσανατολισμού του νέου. Ο νέος, βέβαια, χαράσσει την πορεία για το μέλλον του με τη δική του κρίση και ευθύνη.
Ο νέος, επομένως, ο σημερινός πρέπει να προσανατολιστεί σωστά πριν ξεκινήσει για τον δρόμο της ζωής του. Και έχει την ευθύνη να διαλέξει δρόμο.
Δεν αρκεί όμως να βρει τον σωστό δρόμο. Πρέπει και να αγωνισθεί για να ακολουθήσει τον δρόμο αυτόν.
Και το δεύτερο θεμελιώδες πρόβλημα του νέου, είναι πως θα αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που βρίσκει στη ζωή.
Και το τρίτο πρόβλημα αναφέρεται στις σχέσεις του νέου με τη σημερινή κοινωνία. Νοιώθει την κοινωνία να τον επηρεάζει, να τον εξαναγκάζει να κάνει επιτακτικά στην πορεία του. Χρειάζεται υπεράνθρωπη δύναμη και αγώνας για να υπερνικήσει τις δυσκολίες αυτές. Για να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες του αγώνα αυτού χρειάζεται μεγάλη κοινωνικότητα. Έτσι ο νέος αντιμετωπίζει το πρόβλημα της σωστής κοινωνικότητας.
β) Ο υλισμός ως θεωρία
Για τον πνευματικό του προσανατολισμό είναι απαραίτητο να πάρει μια σωστή θέση απέναντι στον υλισμό.
Υλισμός, είναι η θεωρία ότι η ύλη είναι η ουσία παντός ό,τι υπάρχει. Και παν ό,τι δεν είναι ύλη είναι ανύπαρκτο. Πέρα από την ύλη δεν υπάρχει τίποτε. Η ψυχή ως κάτι διαφορετικό από το σώμα, δεν υπάρχει. Ο υλισμός είναι άρα αθεϊσμός. Ο υλισμός είναι η κοσμοθεωρία που επεκράτησε τον 19ον αιώνα. Κήρυκές του ήσαν ο Moleschott, Vogt, Feuerbach, Haeckel.
Ο υλισμός εμφανίστηκε ως επιστημονική θεωρία των επιστημών της Χημείας και Φυσικής. Και ζήτησε βοήθεια από τον Δαρβινισμό.
Ο υλισμός εμφανίσθηκε σαν επιστημονικό δεδομένο που δεν συζητείται. Αυτόν τον υλισμό προσπάθησαν να επιβάλλουν και στην Ελλάδα το 1890 με το περιοδικό «Προμηθεύς».
Αλλά πολλοί διαπρεπείς επιστήμονες απέρριπταν τον υλισμό, όπως ο μεγάλος επιστήμονας Βίρχωφ. Ο υλισμός είναι μια θεωρία, όχι όμως επιστήμη. Το 1946 είχαμε και την «Δήλωση της Ελληνικής Χριστιανικής Ένώσεως Επιστημόνων» στην Αθήνα, στην οποία αναφέρεται ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να αναμιγνύει το όνομα της επιστήμης στη μεταφυσική θεωρία.
γ) Η υπερνίκηση του υλισμού
Ο μαθητής του Χαίκελ, που τον είχε ως διάδοχό του στην υλιστική θεωρία, ο Η. Driesch, εργάσθηκε πολύ πάνω στον νεοβιταλισμό και με βάση την «εντελέχεια» απέδειξε το λάθος της υλιστικής θεωρίας με την έκδοση του βιβλίου του «Η υπερνίκηση του υλισμού». Και έτσι εγκαταλείφθηκε η θεωρία του υλισμού.
Αλλά εν τω μεταξύ και ο Δαρβινισμός έπαυσε να είναι στήριγμα του υλισμού. Ο υλισμός ανήκει πλέον στο παρελθόν. Τι θέση άρα θα πάρει για τον υλισμό ο σημερινός νέος;
Αλλά ενώ ο επιστημονικός υλισμός έφυγε, έχομε τώρα τον χυδαίο υλισμό, τον πρακτικό υλισμό στη ζωή, αδίστακτο στις συνέπειες.
Ο σημερινός νέος πρέπει να διαλέξει δρόμο στη ζωή του. Έχει ο ίδιος την ευθύνη της εκλογής του δρόμου της ζωής του. Πρέπει να υπερνικήσει το ρεύμα που τον παρασύρει. Χρειάζεται η παληκαρίσια αγωνιστική προσπάθεια του νέου για να υπερνικήσει τη δύναμη του ρεύματος προς τον χυδαίο υλισμό.
δ) Ή την πίστη ή το χάος
Εμείς οι Έλληνες έχωμε την κοσμοθεωρία τη σωστή που ξεκινάει από τη θεώρηση του παντός και καταλήγει έτσι με συνέπεια στο τι θα πρέπει να γίνει. Αυτή η κοσμοθεωρία που εμψυχώνει τους αγώνες του Έθνους, και μας συνοδεύει όλους μας σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας, είναι η Χριστιανική πίστη. Αυτή η πίστη με τον Απόστολο Παύλο έφθασε και στην Αθήνα. Με αυτή την πίστη το Έθνος μας αγωνίσθηκε. Αυτή όμως η πίστη σε όλο τον κόσμο περνάει και μια κρίση φοβερή. Η άρνηση που ξεκίνησε το ΙΘ΄ αιώνα, έχει πάρει σήμερα ιδιαίτερη δύναμη. Η άρνηση αυτή ούτε την επιστήμη εξυπηρετεί ούτε την πρόοδο. Η πρόοδος όμως χρειάζεται αγωνιστές. Και αγωνιστές κάνει η Πίστη. Στις ημέρες μας η άρνηση αυτή φθάνει να γίνει άρνηση του παντός. Η άρνηση δε οφείλεται στην απογοήτευση από εκείνους που εμφανίζονται ως πιστοί και που είναι φορείς της σαπίλας. Και το ξερίζωμα της πίστεως από την ψυχή του ανθρώπου είναι σαν μια αυτοκτονία του. Έτσι, η έλλειψη πίστεως στη ψυχή του νέου οδηγεί στην μαριχουάνα και τα άλλα ναρκωτικά. Και όταν λέμε πίστη, ξεκαθαρίζουμε ότι εννοούμε πίστη, ότι υπάρχει ο Θεός, ο Δημιουργός μας, ο Θεάνθρωπος Κύριος.
Το παράπονο των νέων είναι ότι δεν τους παραδόθηκε έμπρακτα η σωστή πίστη και αυτό το παράπονο των νέων είναι δίκαιο. Αλλά με το παράπονο αρχίζει και η ευθύνη τους για τη διαμόρφωση του σήμερα και προ παντός του αύριο.
Ο σημερινός νέος πρέπει να αγωνιστεί και να υπερνικήσει την απογοήτευση και να πάρει από ψηλά, από τον Ουρανό, τον προσανατολισμό του. Και αν εμείς δεν εδείξαμε την συνέπεια στη Πίστη, αυτό δεν σημαίνει ότι ο νέος πρέπει να πετάξει την πίστη. Μακάρι τα νιάτα να δείξουν πίστη πιο συνεπή.
Το συμπέρασμα είναι ότι ο νέος και η νέα ή θα δεχθεί την Χριστιανική πίστη, ή θα αντιμετωπίσει το χάος, με όλες τις οδυνηρές του συνέπειες.
Και κατέληξε ο αείμνηστος Καθηγητής:
Γι΄αυτό, να τι θα έλεγα καλόπιστα σε έναν νέο ή νέα:
Παιδί μου, εγώ άλλο δρόμο εκτός από τον χριστιανικό δεν βλέπω. Μήπως βλέπεις εσύ; Αλλά, για να είμαστε τίμιοι, εννοώ δρόμο που να αξίζει να τον ζει κανείς. Δεν λέω, φυσικά, να μην ευδοκιμήσεις στο επάγγελμά σου. Γιατί και εγώ ευδοκίμησα στο επάγγελμά μου. Ναι, θα μου πεις, αλλά και πόσες πίκρες εδοκίμασες από τους ανθρώπους που ομολογούσαν τον Χριστό. Θα σου απαντήσω, ότι σ΄αυτό που λες έχεις δίκιο. Πραγματικά αυτοί με πότισαν με πολλές πίκρες, και πάντως όχι τόσες όσες επότισαν τον Απόστολο Παύλο οι χριστιανοί της εποχής του. Και ίσως ένα μέρος από τις πίκρες αυτές οφείλονται και σε δικά μου λάθη. Βασικά, λοιπόν, σ΄αυτό έχεις δίκιο. Αλλά ο παππούς μου και ο πατέρας μου τραυματίσθηκαν σε έναν αγώνα πολεμώντας για την Πατρίδα. Και εγώ τραυματίσθηκα πολεμώντας σ΄αυτόν εδώ τον πνευματικό αγώνα. Εάν όμως υποθέσωμε ότι δεν είχα τον αγώνα αυτόν, είναι βέβαιο ότι δεν θα πικραινόμουν από άλλα ζητήματα; Νομίζεις ότι οι λιποτάκτες δεν πικραίνονται; Εγώ, πάντως, πέρασα αυτές τις δυσκολίες και τις απογοητεύσεις με προσευχή και είμαι υπερήφανος! Και ξέρεις τι νοοτροπία έχω; Έχω τη νοοτροπία του παιδιού που αισθάνεται ακμαίες τις δυνάμεις του και ζητάει δουλειά. Και, αν θέλεις, σύγκρινέ με μέ άλλους της ίδιας με μένα ηλικίας.
Εάν αυτά είναι έτσι, τότε θα σου πω: Ο σημερινός άνθρωπος στρέφεται τώρα προς μια πορεία που είναι μακρυά από τον Χριστό. Και πάει πού; Μη μου μιλήσεις για υλιστικά ιδανικά, γιατί αυτό θα είναι υπόδειγμα αντίφασης.
Λοιπόν, και για τον άνθρωπο του εικοστού πρώτου αιώνα ισχύει η απάντηση των Αποστόλων στην ερώτηση του Κυρίου: «Κύριε, προς τίνα απελευσόμεθα;». Λοιπόν. Πού να πάμε; «Μη και υμείς θέλομε υπάγειν;». Μήπως να κοιτάξωμε τον εαυτούλη μας; Μια κουβέντα είναι αυτή, που την λες μεν σήμερα, δεν θα μπορείς όμως να την πεις αύριο. Γιατί θα έρθει καιρός που και ο εαυτούλης σου δεν θα σου είναι πλέον καλός σύντροφος!
(Βλ. και «Για τα ελληνικά νιάτα», σελ. 35 «Εκδόσεις Συζήτησις»).
