(Του αείμνηστου διαπρεπή καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών ΑΛ. Ν. ΤΣΙΡΙΝΤΑΝΗ)
Παρουσίαση από Α.Χ. Φράγκο
Και τώρα πρέπει ν΄απαντήσουμε στο ερώτημα: Στη σημερινή εποχή, μοναδική, όπως είδαμε, για την ιστορία της ανθρωπότητας, τι πρέπει να κάνει ο νέος και η νέα, και μάλιστα ο Έλληνας νέος και νέα του σήμερα; Πώς πρέπει να φερθεί για να είναι πράγματι εκεί όπου τους χρειάζεται η εποχή μας;
Ερώτημα που, βέβαια, χρειάζεται μεγάλη άνεση χώρου γ ι α ν α μ π ο ρ ε ί ν α δ ο θ ε ί α π ά ν τ η σ η. Κάτι όμως μπορεί να ειπωθεί και μέσα στα στενά όρια που διαθέτουμε εδώ.
Και πρώτα-πρώτα πρέπει ο νέος και η νέα της εποχής μας να έχει υπ΄όψι του, ότι ζει σε μιαν εποχή σκληρή. Η σκληρότητα όμως, η αγριάδα της εποχής μας, έχουν ως αποτέλεσμα ότι αξιώνουν αντιμετώπιση κατ΄ευθείαν, χωρις κατά συνθήκην ψεύδη και τα ζίκ-ζάκ με τα οποία οι άνθρωποι νόμιζαν ότι αντιμετώπιζαν τα προβλήματά τους, οι άνθρωποι γενεών περασμένων. Βέβαια, ο μοντέρνος άνθρωπος, ο ούλτρα μοντέρνος άνθρωπος του σημερινού κόσμου, κραυγάζει και καυχάται πως είναι ειλικρινής. Είναι όμως ειλικρινής αυτός ο περί ειλικρινείας θόρυβος; Βλέπετε, άλλο αναίδεια και άλλο ειλικρίνεια. Ειλικρίνεια είναι όχι μόνο να κατηγορείς και να βρίζεις και να προπηλακίζεις τους άλλους αλλά και να κάνεις αυτοκριτική, να αναγνωρίζεις και τα δικά σου σφάλματα. Και όχι μόνο να κρίνεις τους άλλους, αλλά και να δέχεσαι κριτική στον εαυτό σου. Αυτό είναι ειλικρίνεια. Και ο Έλληνας νέος και νέα, λοιπόν, που θέλουν να αντιμετωπίσουν νικηφόρα τη μοναδική αυτή εποχή, πρέπει, χωρίς να παρασυρθούν από το τι κάνουν νέοι και νέες άλλων χωρών, να αντιμετωπίσουν την εποχή τους με ειλικρίνεια και εννοούμε με αληθινή ειλικρίνεια. Ή θα δεχθούν τις πνευματικές αξίες ο νέος και η νέα, ή δεν θα τις δεχθούν. Αλλά την απόφασή τους θα την πάρουν ειλικρινά, ίσια, παλληκαρίσια, αναλαμβάνοντες κάθε συνέπεια.
Είπα «κάθε συνέπεια» και μπήκα έτσι στο δεύτερο που πρέπει να προσέξουν ο νέος και η νέα της εποχής μας. Είναι η σ υ ν έ π ε ι α. Και αυτό έχει δυο έννοιες. Πρώτο, πρέπει εσύ να είσαι συνεπής προς τον εαυτό σου και προς την αρχή που χάραξες. Και, δεύτερο, πρέπει να έχεις υπ΄όψη σου, πως όταν κάνεις κάτι, όταν λες κάτι, όταν φέρεσαι στους συνανθρώπους σου με τούτον ή εκείνο τον τρόπο, αυτό έχει τις συνέπειές του και αν εσύ ακόμη θα ήθελες να ξεφύγεις τις συνέπειες αυτές. Να φέρω ένα παράδειγμα. Αυτοί οι περίφημοι νέοι και νέες που εμφανίζονται σε ξένες χώρες του δυτικού κόσμου και κραυγάζουν εναντίον της οικογένειας, ζουν όμως από την οικογένειά τους που εν πάση περιπτώσει την έχουν αποκούμπι και καταφύγιο, αυτοί οι νέοι και νέες, πρέπει να ξέρουν, ότι, με την όλη εναντίον της οικογένειας στάση τους, σιγά-σιγά, σβήνει όχι στα ψέματα αλλά στ΄αλήθεια, ο θεσμός της οικογένειας και δεν θα την έχουν ούτε όταν την χρειάζονται, ούτε ως αποκούμπι. Όταν δε, αύριο, μεθαύριο, έρθει η ώρα να ιδρύσουν και αυτοί οικογένεια, τότε ή θα προσπαθήσουν να ξεχάσουν όσα είπαν και έκαναν εναντίον της οικογένειας (αλλά εύκολα ξεχνιούνται αυτά τα πράγματα;) με τρόπο αντιφατικό και ασυνεπή ή θα εφαρμόσουν τον μηδενισμό τους με συνέπεια… οπότε θα δουν στην πράξη πού οδηγεί αυτό. Η αρχή της συνέπειας, λοιπόν, επιβάλλει ή να δέχεσαι τις συνέπειες εκείνων που λές, ή, αν βλέπεις ότι αυτά που είπες οδηγούν σε συνέπειες απαράδεχτες, να έχεις την ειλικρίνεια, την εντιμότητα, ας ξαναπώ τη λέξη, την παλληκαριά να το ομολογήσεις, να ανακαλέσεις αυτά που είπες, αφού βλέπεις ότι οδηγούν σε συνέπειες απαράδεχτες.
Αλλά από την αρχή της συνέπειας δεσμεύεται, φυσικά, και ο άλλος άνθρωπος, εκείνος που δέχεται τις αιώνιες πνευματικές αξίες που στέλνει η αιωνιότητα. Πρέπει να ακολουθεί τις αξίες αυτές έστω και αν αυτό του στοιχίσει και ό,τι και αν αυτό του στοιχίσει. Ο πνευματικός τρόπος ζωής είναι τρόπος αγωνιστικός, ηρωϊκός. Όποιος δεν θέλει να είναι, κατά την προσπάθεια τουλάχιστον, αγωνιστής, δεν κάνει για την πνευματική πορεία. Και όποιος καυχάται ότι δεν θέλει να είναι ήρωας (αρχίζει μάλιστα τώρα να είναι της μόδας η λέξη αντι-ήρωας) δεν πρέπει να παραξενεύεται για τις συνέπειες, ούτε να τις φορτώνει στους άλλους.
Και ερχόμαστε στο τρίτο και τελευταίο που θέλουμε να υποδείξουμε τώρα ως καθήκον του νέου και της νέας μπροστά στην εποχή μας. Είναι το καθήκον του σημερινού νέου και νέας να ανοίξουν το στόμα τους. Και οι μεν οπαδοί του μηδενισμού σε άλλες χώρες δεν έχουν ανάγκη τέτοιας προτροπής. Μιλάνε και φωνάζουν και ωρύονται. Οι οπαδοί, όμως του, ας το πούμε έτσι, πνευματικού δρόμου, αυτοί σιωπούν με διάφορες προφάσεις, κάτω από τις οποίες κρύβεται αλλά δεν καλοκρύβεται η δειλία. Έτσι, με το να φοβούνται να ομολογήσουν τις αρχές τους, γίνονται αιτία να φανεί ότι ο υλισμός είναι μονόλογος στη ζωή, ενώ δεν είναι. Ότι έσβησε το πνεύμα από τη γη, ενώ κάθε άλλο παρά έσβησε. Και κάτι άλλο. Παραπλανούν και αυτούς τους κήρυκες του μηδενισμού, που, με το να μην ακούνε αντιρρήσεις, καταντούν να νομίζουν ότι δεν υπάρχουν αντιρρήσεις. Ενώ υπάρχουν και υπάρχουν πολλές, έστω και αν κρύβονται από τη σιωπή.
Πώς θα υπερνικηθεί, λοιπόν, αυτή η ζημιογόνα σιωπή; Αυτό είναι το πρόβλημα. Να μάθουν οι πνευματικοί άνθρωποι να ομολογούν τις αρχές τους. Αυτή την ομολογία δεν την πρόσφερε η γενεά που φεύγει. Ας την προσφέρει η γενεά που έρχεται!
